مازندران با طبیعتی بی‌نظیر، خاکی حاصلخیز، ساحل و جنگل، و تاریخی زنده، یکی از غنی‌ترین استان‌های کشور از نظر ظرفیت‌های توسعه است. اما همزمان با این مواهب، جمعیت جوان آن – حدود یک‌ونیم میلیون نفر – روزبه‌روز بیشتر درگیر بیکاری، سردرگمی و بی‌انگیزگی می‌شود. جوانی که می‌تواند محرک اقتصاد منطقه باشد، حالا در حاشیه بازار کار ایستاده و منتظر فرصتی است که شاید هیچ‌گاه از راه نرسد. این گزارش، مروری دارد بر دلایل این وضعیت، فرصت‌های نهفته، و راهکارهایی که می‌توانند این چرخه معیوب را بشکنند.
جوان مازندرانی، تحصیل‌کرده اما بیکار
طبق آمارهای رسمی، نرخ بیکاری جوانان در مازندران بالاتر از میانگین کشوری است. هر سال هزاران فارغ‌التحصیل از دانشگاه‌های استان، بدون مهارت‌های لازم برای ورود به بازار کار، روانه خانه می‌شوند. آن‌ها نه تجربه کار دارند، نه سرمایه، و نه کسی که جهت بدهد. از سوی دیگر، زیرساخت‌های کارآفرینی محلی نیز ناکارآمد یا دست‌نیافتنی‌اند.
فرصت‌هایی که خاک می‌خورند
شاید هیچ استانی مانند مازندران در تنوع ظرفیت‌ها چنین غنی نباشد:
– گردشگری روستایی: با بیش از ۳ هزار روستا، بوم‌گردی می‌تواند اشتغال پایدار و ارزآور ایجاد کند، اما بیشتر روستاها فاقد زیرساخت، آموزش یا حمایت مالی‌اند.
– کشاورزی دانش‌بنیان: خاک حاصلخیز مازندران برای کشاورزی مدرن ایده‌آل است، اما کشاورزان جوان یا ندارند زمین، یا بلد نیستند با فناوری کار کنند.
– اکوتوریسم و طبیعت‌گردی: جنگل‌های هیرکانی، سواحل دریای خزر، آبشارها، تالاب‌ها و ییلاقات، ظرفیت جذب میلیون‌ها گردشگر را دارند؛ اما بسیاری از این مناطق بدون برنامه رها شده‌اند.
– صنایع خلاق و تولید محتوا: جوانان مستعد در حوزه هنر، رسانه و فضای مجازی به‌راحتی می‌توانند کسب‌وکار دیجیتال راه بیندازند، اما حمایت، آموزش و الگو ندارند.
دلایل شکست یا سکون؟
جوانان می‌خواهند اما نمی‌دانند از کجا شروع کنند. اغلب برنامه‌های دولتی یا تبلیغاتی‌اند یا ناکارآمد. نبود مشاور کارآفرینی، نبود مراکز راهنمایی و رشد در سطح روستاها، نبود تسهیلات واقعی، نگاه صرفاً کارمندی برخی مسئولان و حتی ترس خود جوان از شکست، دلایل مهمی در این سردرگمی‌اند.
این مقاله برای گلایه نوشته نشده، برای بیدار کردن نگاه‌هاست. مازندران باید از یک استان صرفاً «زیبا» به یک استان «کارآفرین» تبدیل شود. این مسیر نیاز به مشارکت همه دارد:
برای مسئولان: راه‌اندازی دفاتر راهنمای شغلی در شهرها و روستاها، تسهیل وام‌های خرد کارآفرینی، حمایت از بوم‌گردی، کشاورزی هوشمند و کسب‌وکارهای دیجیتال.
برای سرمایه‌گذاران: اعتماد به جوانان بومی، حمایت از تیم‌های کوچک خلاق و راه‌اندازی شتاب‌دهنده‌ها در استان.
برای جوانان: آگاهی‌بخشی، خودآموزی، شجاعت برای شروع، حتی از صفر.
مازندران منتظر برنامه‌های بزرگ نیست، بلکه تشنه گام‌های کوچک اما پیوسته است. آینده این استان، نه در پروژه‌های میلیاردی، بلکه در انگیزه یک جوان گمنام روستایی است که اگر دیده شود، می‌تواند یک منطقه را متحول کند.
محمود احمدی
مدیرمسئول