شهرها همیشه مراکز توسعه و پیشرفت بوده‌اند، اما گاهی این تمرکز بیش از حد در یک نقطه می‌تواند به بهای نادیده گرفتن دیگر مناطق تمام شود. ساری، به عنوان مرکز استان مازندران، نمونه‌ای از چنین شهری است که در آن مرکزگرایی، به‌ویژه در زمینه‌های اقتصادی و عمرانی، به مشکلات جدی برای سایر محله‌ها و حاشیه‌ها منجر شده است. شهرهایی که از عدالت توسعه بی‌بهره‌اند، تنها در صورتی به رشد پایدار دست خواهند یافت که توجه به تمامی بخش‌های آن به‌طور همزمان مورد توجه قرار گیرد. این مقاله به نقد این تمرکزگرایی و غفلت از توسعه متوازن در ساری می‌پردازد و ضرورت تغییر رویکرد مدیریت شهری برای رسیدن به یک ساری پایدار را مطرح می‌کند.

در سال‌های اخیر، پروژه‌های بزرگ عمرانی، تجاری و خدماتی در ساری بیشتر در مرکز شهر متمرکز شده‌اند. این روند در حالی که می‌تواند موجب رونق اقتصادی در این مناطق شود، باعث شده است که بسیاری از محله‌ها و حاشیه‌های ساری از این فرآیند توسعه‌ای بی‌بهره بمانند. خیابان انقلاب، میدان امام و مناطق مشابه، نمونه‌هایی هستند که در آنها تمرکز منابع شهری باعث نادیده گرفتن سایر بخش‌ها شده است. در چنین شرایطی، مردم ساکن در محله‌های کم‌برخوردار هیچ‌گاه از فرصت‌های برابر برخوردار نمی‌شوند و شکاف‌های طبقاتی و اقتصادی به‌طور فزاینده‌ای افزایش می‌یابد.

در حالی که مرکز شهر به‌طور مستمر در حال بازسازی و بهسازی است، محله‌های کم‌برخوردار و حاشیه‌ای همچنان در فقر و محرومیت به سر می‌برند. این محله‌ها معمولاً فاقد زیرساخت‌های لازم مانند فضای سبز، مدارس باکیفیت، امکانات حمل و نقل عمومی و حتی خدمات بهداشتی مناسب هستند. نبود توسعه متوازن به این معناست که تنها بخش خاصی از جامعه می‌توانند از ثمرات توسعه شهری بهره‌مند شوند و بقیه به حاشیه رانده می‌شوند.

برای رسیدن به توسعه پایدار در ساری، لازم است که برنامه‌های توسعه‌ای به‌طور متوازن در سراسر شهر پخش شوند. این تنها به معنای ساخت پروژه‌های عمرانی در حاشیه‌ها نیست؛ بلکه باید زیرساخت‌های اجتماعی و فرهنگی نیز در این مناطق تقویت شوند. آموزش، بهداشت، امنیت و امکانات تفریحی از نیازهایی هستند که باید در این محله‌ها مورد توجه قرار گیرند. بدون شک، تنها در چنین شرایطی است که ساری می‌تواند به‌عنوان یک شهر پایدار و عدالت‌محور شناخته شود و شکاف‌های اجتماعی موجود از بین برود.

مدیریت شهری در ساری باید اولویت‌های خود را بازتعریف کند. برنامه‌ریزی‌ها باید به‌گونه‌ای باشد که نیازهای تمام مناطق شهری را پوشش دهد و از تمرکز صرف بر مرکز شهر اجتناب شود. این مهم به همکاری مسئولان شهری، بخش خصوصی و مردم نیاز دارد تا زیرساخت‌ها به‌طور همزمان در تمام نقاط شهر توسعه یابند. برای مثال، ایجاد پروژه‌های اقتصادی و تجاری در حاشیه‌ها، به‌عنوان یکی از راهکارهای اصلی، می‌تواند محرومیت این مناطق را کاهش دهد.

ساری به‌عنوان شهری با پتانسیل‌های فراوان باید از مسیر توسعه یک‌جانبه و مرکزگرا خارج شود. تنها در صورت توجه به عدالت شهری و توسعه متوازن است که می‌توان به یک شهر پایدار و پیشرفته دست یافت. برای این منظور، مدیریت شهری باید برنامه‌های خود را به‌گونه‌ای تنظیم کند که تمام محله‌ها، اعم از برخوردار و کم‌برخوردار، از مزایای توسعه شهری بهره‌مند شوند. توسعه باید به‌گونه‌ای باشد که همه شهروندان به‌طور یکسان از فرصت‌ها و امکانات بهره‌مند شوند تا ساری به شهری عادلانه و پایدار تبدیل شود.

محمود احمدی
مدیرمسئول

توسعه پایدار شهری

عدالت شهری

توسعه متوازن

مرکزگرایی شهری

محرومیت محله‌های کم‌برخوردار

مدیریت شهری ساری

شکاف طبقاتی شهری

فرصت‌های توسعه محلی

زیرساخت‌های شهری