نوروز جشن کهن پارسی که به تازگی به عنوان "نوروز بیگی" در یونسکو به ثبت جهانی رسیده است، نه تنها یک آیین ملی، بلکه پل ارتباطی بین ۱۳ کشور دارای اشتراکات فرهنگی و تاریخی محسوب می شود و این جشن که از هزاره های دور به جا مانده که بازتابی از هویت، سنت و زیست اجتماعی ملت های مختلف است.
با توجه به اهمیت نوروز به عنوان یک میراث ناملموس جهانی، بهره گیری از آن در توسعه گردشگری فرهنگی و تعاملات بین المللی ضروری است. نوروز امروز فراتر از یک آیین ملی به عنوان نماد همبستگی فرهنگی و اجتماعی بین ملت های مختلف شناخته می شود.
بر همین اساس اهمیت و ضرورت این موضوع به حدی است که در سیاست های وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ۱۳ کشور عضو حوزه نوروز را به عنوان اولویت نخست برای توسعه گردشگری کشور بر شمرده و کشورهای حوزه خلیج فارس را نیز در اولویت دوم قرار می دهد بنابراین یکی از مهمترین روش ها برای گسترش این ظرفیت، تولیدات مشترک بن المللی در حوزه نوروز است، که می تواند به عنوان ابزاری قدرتمند برای معرفی این آیین و حذب گردشگران عمل کند.
بررسی دقیق ابعاد مختلف نوروز، از پیشینه تاریخی تا تاثیر آن بر گردشگری نشان می دهد که این جشن می تواند عاملی برای تعاملات فرهنگی و اقتصادی گسترده تر بین کشورهای حوزه نوروز باشد و به عنوان پیوند دهنده فرهنگ و ملت ها، در زبان فارسی به معنای "روز نو" است، با قدمتی چندین هزار ساله و از دوران هخامنشیان تا به امروز پا برجا مانده است.
این جشن در نقاط مختلف جهان، به ویژه در کشورهای تمدنی ایران و آسیای میانه، با آیین های متفاوت، اما با یک پیام مشترک برگزار می شود و نماد آغاز دوباره، نو شدن طبیعت، دوستی، صلح و همبستگی ملت ها است که این ویژگی ها، نوروز را از یک جشن صرفا ملی فراتر برده و آن را به یک عنصر هویت بخش فرهنگی تبدیل کرده است.
ایران، افغانستان، تاجیکستان، ازبکستان، ترکمنستان، قزاقستان، قرقیزستان، پاکستان، هند، آذربایجان، ترکیه، عراق و سوریه از جمله کشورهایی هستند که در پرونده ثبت جهانی نوروز در یونسکو نقش داشتند و با وجود تفاوت های فرهنگی و زبانی، در برگزاری نوروز نقاط اشتراک فراوانی دارند، که نشان از پیوندهای عمیق تاریخی میان آنها است.
از منظر گردشگری فرهنگی نیز نوروز می تواند بستری برای معرفی سنت ها، آیین ها و جاذبه های متنوع این کشورها باشد و هر کدام از این کشور ها آیین های خاص خود را در نوروز برگزار می کنند، که خود می تواند، محرکی برای گردشگری منطقه ای باشد.
در ایران، برگزاری مراسم چهارشنبه سوری، نوروز خوانی در مناطق مختلف، مراسم تحویل سال نو با دعا مخصوص تحویل سال نو و دورهمی خانواده ها پای سفره هفت سین و اماکن مقدس مذهبی، بویژه در حرم مطهر امام رضا (ع)، دید و بازدید های نوروزی و سیزده بدر که هر کدام جذابیت های فرهنگی خاصی برای گردشگران برخوردار است.
نوروز پُلی برای تعاملات فرهنگی؛ فرصتی برای تغییر نگاه جهانی به ایران
در ازبکستان و تاجیکستان، نوروز همراه با اجرای مسابقات بزکشی، نمایش های سنتی و جشن های عمومی در میادین شهرها است، در قزاقستان و قرقیزستان، جشن نوروزی با نمایش های اسب سواری، کشتی سنتی و آیین های بومی همراه است.
در ترکیه و آذربایجان، نوروز با اجرای موسیقی سنتی، روشن کردن آتش و پخت غذاهای خاص نوروزی جشن گرفته می شود. این تنوع آیینی در عین اشتراکات فرهنگی، فرصتی بی نظیر برای توسعه تورهای گردشگری نوروزی، که علاقمندان به فرهنگ های مختلف را به بازدید از کشورهای نوروزی ترغیب می کند.
از این جهت نوروز تنها یک جشن ملی نیست، بلکه ابزاری برای دیپلماسی فرهنگی و تعاملات بین المللی محسوب می شود. کشورهای حوزه نوروز می توانند از این میراث مشترک برای تقویت روابط فرهنگی و اقتصادی خود استفاده کنند.
برخی از راهکارهای موثر برگزاری جشن های مشترک نوروزی، در پایتخت کشورهای ۱۳ گانه با حضور مقامات و هنرمندان است که پیوندهای گردشگری فرهنگی را تقویت خواهد کرد.
امضاء توافق نامه های گردشگری نوروزی، با ایجاد ویزای مشترک گردشگری نوروزی با رویکرد تسهیل گری و آسان سازی برای گردشگران جهت سفر بین کشورها و نیز برپایی نمایشگاه های مشترک صنایع دستی و فرهنگی با محوریت نوروز، که می تواند به معرفی بهتر فرهنگ های این کشور ها و علاوه بر جذب گردشگران مشترک نوروز، به جذب گردشگران دیگر کشورها منجر شود.
تمرکز بر برگزاری تورهای ویژه نوروزی توسط دفاتر سیاحتی و گردشگری و راهنمایان گردشگری دارای ظرفیت و قابلیت تحت عنوان تورهای اختصاصی نوروزی با تعامل و همکاری و هماهنگی آژانس های کشورهای عضو ۱۳ گانه و حمایت های دولتی، می توانند نسبت به عملیاتی کردن، تورهای مذکور با بازدید از شهرهای مختلف با آیین های خاص نوروزی را اجرایی و عملیاتی کرد.
نوروز پُلی برای تعاملات فرهنگی؛ فرصتی برای تغییر نگاه جهانی به ایران
تورهای نوروزی ایران با بازدید از جشن های چهارشنبه سوری تا سایر آداب و رسوم ویژه نوروز در استانهای مختلف با تجربه غنی از فرهنگ ایرانی در حوزه نوروز تور نوروزی آسیای مرکزی، با بازدید از جشن های نوروزی در سمرقند، بخارا، دوشنبه و آلماتی، تور نوروزی ترکیه و آذربایجان، با تجربه آتش بازی های نوروزی در باکو و استانبول همراه با غذاهای محلی، همه آنچه که به عنوان بخش ناچیزی از آیین ها، مراسم ها و سنت های این سنت دیرینه فرهنگی است به عنوان بخش ناچیزی از آیین ها، مراسم ها و سنت های این سنت دیرینه فرهنگی است به عنوان ظرفیت های گردشگری نوروزی از جشن های خیابانی تا تورهای نوروز محور در کشورهای با اشتراکات فرهنگی است.
یکی دیگر از مهمترین راه‌های جذب گردشگران به جشن نوروز، استفاده از ظرفیت های رسانه ای و دیجیتال و تولیدات مشترک در معرفی نوروز به گردشگران جهان است. بنابراین برای معرفی نوروز در سطح بین المللی، کشورهای مشترک می توانند مستندهای ویژه ای درباره نوروز و تاریخچه ان بسازند و در شبکه های بین المللی پخش کنند. همچنین نمایش نوروز در قالب سریال های تلویزیونی و فیلم های سینمایی می تواند تاثیر قابل توجهی بر معرفی جشن به جهانیان داشته باشد.
ضمن اینکه در این زمینه از قدرت فعالیت های دیجیتال و شبکه های اجتماعی، با ایجاد کمپین های مشترک دیجیتال، می توان نوروز را به ترند جهانی تبدیل کرد.
از منظر اهمیت تولید محتوای مشترک نورزی در تعاملات بین المللی، در عصر رسانه های دیجیتال و جهانی شدن اطلاعات، تصویر یک کشور در عرصه بین المللی نقش تعیین کننده در روابط سیاسی، اقتصادی و گردشگری آن کشور دارد. متاسفانه ایران طی دهه های اخیر با چالش ایران هراسی روبرو بوده که از طریق رسانه های غربی و تبلیغات منفی، به محدود شدن تعاملات بین المللی، کاهش گردشگران خارجی و تضعیف دیپلماسی عمومی منجر شده است.
اما نوروز به عنوان یک نماد صلح، دوستی و تمدن مشترک، می تواند فرصتی برای مقابله با این تصویر سازی های منفی باشد. تولید محتواهای مشترک بین ایران و سایر کشورهای نوروزی این امکان را فراهم می آورد که روایت مثبت از ایران و فرهنگ ایرانی در سطح بین المللی ارائه شود.
ایران به عنوان یک کشور دارای تمدن، فرهنگ غنی و مردمان صلح دوست معرفی شود و پیوندهای فرهنگی بین ایران و کشورهای همسایه تقویت شده و ایران هراسی در کشورهای نوروزی کاهش یابد گردشگران بیشتری از کشورهای مشترک و سایر نقاط جهان برای تجربه نوروز در ایران ترغیب شوند.
نوروز پُلی برای تعاملات فرهنگی؛ فرصتی برای تغییر نگاه جهانی به ایران
برای استفاده از ظرفیت نوروز در تعمیق روابط بین المللی، تولید محتوای چند رسانه ای مشترک بین کشورهای نوروزی و به ویژه با محوریت ایران ضروری است. به برخی از مهم ترین انواع محتوا، می توان به مستندها و فیلم های سینمایی مشترک درباره نوروز در کشورهای مختلف به ویژه تاکید به نقش ایران به عنوان خاستگاه نوروز و نشان دادن سنت های نوروزی در شهرهای مختلف ایران، در باز تعریف تصویر ایران موثر خواهد بود.
سریال های تلویزیونی درباره شخصیت های تاریخی و اسطوره ای مرتبط با نوروز که می تواند تاریخ و تمدن ایران را به کشورهای مشترک نوروزی و جهانیان معرفی کند. و نیز تولید انیمیشن های نوروزی برای کودکان کشورهای نوروزی، که می تواند در دراز مدت به تقویت احساس همبستگی میان نسل های آینده کشورهای نوروزی و ایران تاثیر بسزایی داشته باشد و نقش بارز در حوزه محتوای دیجیتال و تبلیغات گردشگری با ایجاد کمپین های دیجیتال مشترک در شبکه های اجتماعی، ویدئوهای تبلیغاتی با محوریت تجربه نوروز در ایران با تاکید بر ساخت ویدئو های حرفه ای که گردشگران خارجی را در حال تجربه نوروز در شهرهای مختلف ایران نشان دهد و نیز طراحی تورهای مجازی از آیین های نوروزی در شهرهای مختلف ایران و انتشار آن ها در پلتفرم های بین المللی، می تواند در معرفی بهتر ایران اثرات عمیقی داشته باشد.
تولید محتوا مشترک درباره نوروز فراتر از معرفی یک جشن باستانی، می تواند به ابزاری موثر برای مقابله با ایران هراسی، تقویت تعاملات فرهنگی و افزایش گردشگران خارجی تبدیل شود. با استفاده از رسانه های دیجیتال، همکاری های رسانه ای منطقه ای و برنامه های گردشگری مشترک، ایران می تواند روایتی نو از فرهنگ، تمدن و مردمان خود به جهان ارائه دهد.
و با این نگاه که نوروز تنها یک جشن نیست، فرصتی برای تغییر نگاه جهانی به ایران، افزایش تعاملات بین المللی و بهره برداری از ظرفیت های گردشگری و فرهنگی است باید به آن نگریست.