برخی از تحلیل‌های جنابعالي دربرنامه شيوه از اوضاع ایران عملاً به پیشگویی‌های «عبدالقادرخان»، فالگیر هندی، شبیه‌تر است، تا تحلیل واقع‌بینانه از اوضاع کشور.

دکتر هادی ابراهیمی، دانشیار دانشگاه در یادداشتی نوشت:

استناد نیوز / جناب استاد آزاد ارمکی؛ سلام علیکم

فرهنگ معاصر غرب با پیدایش جامعه شناسی نوین که اگوست کنت آن را رهبری کرد و تعقیب کنندگان قهاری مانند کارل مارکس، امیل دورکیم، سن سیمون، ماکس وبر، هربرت اسپنسر، رابرت کی مرتون، هابرماس، تالکوت پارسونز، فریدریش انگلس آن را به عنوان علم مادر می شناختند در اصل تلاش جامعه غربی برای جایگزینی جامعه شناسی به جای دین بود تا بخشی از مطالبات دینی و مکاتب الهی مردم را پاسخگو باشند اما جامعه را همچنان لائیک و سکولار نگه دارند.

 

در جامعه شناسی قدیم، جامعه شناس محدود به توصیف و تعلیل و بیان چیستی و چرایی پدیده های بزرگ بود اما جامعه شناسی نوین، بر روی این پدیده ها هم ارزش گذاری و هم قضاوت می کند و از این رو برخی ها در عرصه دوم بسیار فعال و متعصبانه عمل می کنند و به همین دلیل همواره در معرض نقد و تهاجم هستند.

 

جناب استاد؛

در یکی از سلسله مناظرات برنامه تلویزیونی شیوه در شبکه چهار صدا و سیما، شاهد مناظره شما با دکتر شجاعی زند با موضوع “ فروپاشی اجتماعی ایران ” بوده ام و نظر به طرح مسائل و مباحثی فراتر از حیطه جامعه شناسی و مشاهده سیطره مشهود سیاست بر علم در روند اظهارات شما، ضمن عرض پوزش و کسب اجازه، اندکی تصدیع اوقات می کنم.

 

جناب استاد؛

توفیق استماع دیدگاه های شما را در گذشته ای نه چندان دور، زمانی که در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه تهران درس می خواندم داشتم و تقریبا با اهم نگاههای سیاسی و علمی شما آشنا هستم و از شما یاد گرفتم که صریح اللهجه باشم و حرفهایم را منطبق بر مدار منطق در میان گذاشته و‌ ضمن مداقه، محاجه ‌نیز بکنم به همین دلیل برای تفهیم عمیق و پردازش دقیق جزئیات گفته های شما، مورد به مورد ورود می کنم:

 

۱-از مجموعه سخنان مکتوب و شفاهی شما می توان به این نتیجه رسید که شما حامل یک پیش باوری منفی در قبال جمهوری اسلامی یا هر مقام منتسب به آن و زودباوری از رسانه های بیگانگان و معاندان هستید و از این رو صراحتا با سوگیری سیاسی که دارید و با ذهنیت نظام بربادرفته، وارد این مناظره شده اید، به همین خاطر اصل را بر القاء نظرات کلیشه ای خود و عدم پذیرش نقدهای دکتر شجاعی زند گذاشته و حتی با شکستن نامتعارف قالبهای مناظره و تسلسل تزریق کلمات کوتاه و تخریب کننده، مانع از پاسخگویی موسع ایشان نیز شدید.

 

۲-شما در این مناظره بارها و بارها در اقدامی غیرعلمی از کلیدواژه تکراری “ انگ نزنید” به عنوان سپر دفاعی استفاده کردید تا ضمن تهاجم یکسویه به ارزشها و باورهای ارزشی جامعه ایرانی، همچنان خودتان را مصون نگه دارید، اگرچه بنده هم در گذشته و هم در مناظره اخیر، شما را در هیبت یک انتقادناپذیر ملاحظه کردم که این امر اصلا خوشایند یک چهره علمی نیست که خودشان شهره انتقاد از اصحاب سیاست و قدرت هستند.

 

۳-بزرگترین اشتباه شما در این مناظره، تعمیم پدیده های اقلیتی به اکثریت جامعه بوده است که برای من تحت هیچ عنوان قابل هضم نبوده و نیست، مخصوصا وقتی که از دیدگاه پیش گفته خویش مبنی بر اینکه۹۵ درصد مردم ایران مخالف نظام سیاسی بوده و ۵ درصد موافق نیز حکومتی هستند، دفاع کرده اید.چگونه ممکن است یک جامعه شناس، چنین ریسکی را پذیرفته و آماری را از یک منبع بی اعتبار نقل کند در حالیکه مشاهدات عینی آن آمارها را به سخره می گیرند و واقعیات جامعه نیز واقعیات دیگری را برخلاف ادعای شما نشان می دهند.

 

۴-ادعای شما مبنی بر اینکه “ اگر پیشکسوت علمی هستم، پس هر حرفی که می زنم، علمی است و نباید نقدش کنید ” نه تنها اشتباه که بهت آور بنظر می رسد چونکه حتما می دانید، از مختصات همه نظریه های علمی عدم مطلقیت و نقدپذیری آن است.

 

۵-اشتباه دیگر شما مبنا قرار دادن جوامع غربی از جمله جامعه امریکا که شما سالها در آن زندگی کرده اید برای قضاوت رفتار مردم و جامعه ایرانی است به همین دلیل وقتی فرهنگ دینی، منش ایرانی و ارتباط عاطفی ملت را لحاظ نمی کنید در خصوص رویدادهایی مانند تشییع بی نظیر پیکر سردار دلها و لبیک بزرگ و حیرت انگیز مردم به فراخوان های نظام دچار تناقض می شوید.

 

۶- شما با تحقیر کشورهای آفریقایی و کتمان رابطه حسنه ما با دو ابرقدرت چین و روسیه، عضویت ایران در پیمان شانگهای و فراهم شدن زمینه عضویت در کشورهای بریکس، گشایش ارتباط با عربستان و امارات و سایر همسایه های قدرتمند و گسترش همکاری ها با کشورهای ثروتمند آمریکای لاتین را به هیچ می انگارید و در حالی بر روابط با اروپا و امریکا اصرار می ورزید که تاریخ گواهی داده است آنها علیه کشور ما همیشه شمشیر از رو بسته اند و جالب اینجاست که شما ایران را مقصر قطع ارتباط قلمداد می کنید!

 

۷-نگاه نادرست دیگری که از شما در این مناظره شنیدم این بود که شما جامعه را در مقابله با نظام پیروز اعلام کرده و معتقد بودید که جامعه در فرایند خودمدیریتی، از نظام عبور کرده و برای ادعای خود هم مشاهده بی حجابی علیرغم تذکرات حاکمیتی را ملاک قرار دادید، این در حالی است که تعامل جامعه و نظام در موضوعات مختلف که بسیار زیاد است را نادیده و نافرمانی های مدنی که در همه جوامع جهان وجود دارد را ملاک گرفتید، به همین دلیل تصور می کنم اصرار شما ناشی از عجله شما در القاء باورهای غلط به افکار عمومی است که به مرور زمان منطق را از گفتار و مباحث ‌شما زدود.

 

۸-اشتباه بعدی شما تهاجم به وجود ایدئولوژی در نظام ایران و تائید ترکیه با آن همه ایدئولوژی محوری است، شما اصلی ترین ساز و‌کار برای تائید دولت ترکیه را موفقیت اقتصادی آن کشور می دانید، این در حالیست که صادرات تنها ۲۹ درصد تولید ناخالص داخلی ترکیه را تشکیل می‌دهد و موسسه آمار ترکیه تورم این کشور را در ماه سپتامبر بیش از 83 درصد اعلام کرده است و بر اساس تحقیقات مرکز تحقیقات اجتماعی یونِیلَم نیز میلیون‌ها نفر از مردم ترکیه به خاطر تورم سرسام‌آور در آستانه فلاکت مالی قرار گرفته‌اند و بیش از دوسوم مردم ترکیه برای پرداخت هزینه خورد و خوراک با چالش روبرو هستند.

 

۹-ما شنیده بودیم که یکی از اصلی ترین آثار جامعه شناسی، کاهش تعصبات قومی، اقلیمی، فرهنگی،عرفی، سیاسی و اجتماعی است اما شما در این مناظره، نه تنها کاهشی برای تعصب ها به نمایش نگذاشتید، حتی حکم صادر کردید و پی در پی به نظام هم مناظره خویش تهمت می زدید که شما هر منتقدی را خائن می دانید و این واکنش شما برای حقیر این سوال را پیش آورده که چرا استاد ظرفیت علمی اش را از دست داده و مثل یک جوان احساساتی متعصبانه و با رگ گردن متورم حرف می زند؟

 

۱۰-حیرت انگیزتر اینکه شما ایران را فاقد دمکراسی و فاقد قابلیت استقبال از مطالبات و تغییرات معرفی می کردید، این در حالیست که ما در طول ۴۴ سال گذشته حداقل با میانگین برگزاری یک انتخابات در سال، یکی از رکورد داران جهان هستیم و اولین مفهوم هر یک از این انتخابات نیز آمادگی نظام برای ایجاد تغییرات مورد مطالبه مردم بوده و است و خودتان هم شاهدید که این تغیبرات بطور مشهود هر بار بعد از تغییر دولت ها و نمایندگان استارت می خورد و طی آن علاوه بر تغییر مدیران از سطوح بالا تا سطوح پائین، سیاستگذاری ها، استراتژی ها، قوانین، مقررات، ابلاغیه ها و حتی رویکردهای سیاست های خارجی و نظام اقتصادی کشور نیز تغییر می کند.

 

۱۱-شما در این مناظره پا را فراتر گذاشته و در نهایت غرور و تبختر، حتی اگوست کنت پدر جامعه شناسی نوین و سن سیمون و بسیاری دیگر را جامعه شناس ندانستید و فقط به ماکس وبر و امیل دورکیم و یکی دو نفر دیگر اشاره می کنید که این نشان می دهد سوگیرانه درگیر تحقیق، بحث و مناظره می شوید که این آفت بزرگی است.

 

۱۲- شما اگر چه معتقد نیستید فروپاشی اجتماعی به این آسانی شکل نمی گیرد اما واکاوی سخنان شما نشان می دهد خود به آن اعتقاد دارید و وقتی می گویید " ایران امروز مرده اما آن قدر گرمش هست که متوجه نشده" من برداشتم این است که جامعه هدف را اشتباه گرفته اید.

 

یاد سخنان نشاط انگیز مقام معظم رهبری افتادم که در قبال خبر دروغ رسانه های غربی که مدعی بودند ایرانیان همه جمعه ها تجمع اعتراضی دارند، فرمودند: جمعه ها نیست و شنبه هاست، ایران نیست و فرانسه است و نهایتا مردم ایران نیستند بلکه جلیقه زردهای فرانسوی هستند.

 

جناب استاد؛

مستحضرید که اگر بخواهم روند نقد مورد به مورد صحبت های شما را ادامه دهم مثنوی هفتاد من کاغذ شود که در این مجال و مقال نمی گنجند اما توصیه من به شما این است که به عنوان یک جامعه شناس در منطقه ای بی طرف مستقر شوید، بی طرفانه نگاه کنید و فارغ از ایده ئولوژی های غرب باور و مردم ستیز، غیرمغرضانه قضاوت کنید و راحت تر بگویم نگذارید از علم و تجربه و اعتبار و حتی از خود شما استفاده ابزاری شود و کار را به جایی برسانید که در یک برنامه تلویزیونی و در برابر دیدگان مردم اینگونه سخیف اظهارنظر‌ و با جایگاه فردی و اجتماعی خود اینگونه بازی کنید.

 

بخدا زشت است که بعنوان جامعه شناس، مدیریت یک ملت ۸۰ میلیونی را نادیده گرفته و از روی اضطرار بدانید.

بخدا زشت است که ملت خودتان را هم گرسنه بدانید و هم مسرف .

بخدا زشت است که جشن دهها کیلومتری عید سعید غدیر را بیینید، راهپیمایی عظیم ۲۲ بهمن را بیینید، راهپیمایی روز قدس را ببینید، جمعیت دهها میلیونی لیالی قدر را ببینید و کینه ورزانه بگوئید که ملت از حاکمیت گذشته و جامعه بر نظام پیروز شده است و دیگر امکان مدیریت این ملت وجود ندارد.

بخدا زشت است که شما بی حجابی بانوان را نشانه عقلانیت و استقلال آنها خوانده و نظام را به پذیرش آن مجاب کنید!

بخدا زشت است که تحریم فلج کننده امریکا و اروپا را قریب به چهار دهه نادیده بگیرید و تدابیر اقتصادی حاکمیت را در توزیع و تولید غلط خوانده و آن را پخش مرغ و تخم مرغ تلقی کنید، در حالیکه می دانید که یکی از مطالبات مردم، نظارت و دخالت دولت جهت مهار سوءاستفاده کنندگان از معیشت مردم است

بخدا زشت است که استقلال نظام ما را در نظم نوین جهانی نادیده بگیرید و آنوقت تاوان آن را غیرعقلانی و ناشی از مواضع غلط بدانید و کشورهای همسو با غرب و تأمین کننده منافع آنها را به رخ بکشید.

 

جناب استاد؛

برخی از تحلیل‌های جنابعالی دربرنامه شيوه از اوضاع ایران عملاً به پیشگویی‌های «عبدالقادرخان»، فالگیر هندی شبیه‌تر است تا تحلیل واقع‌بینانه از اوضاع کشور و من مانده ام که از کدامین قسمت اظهارات شما در این مناظره بگذرم و به آن نپردازم

 

مگر می شود کسی با مدرک دکترای جامعه شناسی و استادی دانشگاه معتبری مانند دانشگاه تهران و بیش از سی سال سابقه تدریس تا این اندازه غیرمنطقی بود و مثل یک نوجوان و یا جوان احساساتی حرف زد؟

 

مگر می شود فردی در حد و اندازه شما، منافع و مصالح ملی، امنیت ملی، نظم اجتماعی و سایر الزامات متعارف همه‌کشورهای پیشرفته دنیا را در خصوص کشور و ملت خودش نادیده بگیرد و اینگونه افکار عمومی را قلع و قمع کند و بعد احساس یک فاتح را داشته باشد؟

 

مگر می شود انقلاب اسلامی مردم ایران را انکار کرد و گفت ما انقلاب نکردیم، بلکه این حکومت شاه بود که در یک فرایند فروپاشی از هم پاشید و سقوط کرد؟

 

مگر می شود در رسانه های ملی این همه راحت و مطول علیه ارزشها و نظام حرف زد و تلویحا رهبری نظام را نقد غیرمنصفانه کرد اما باز هم بگویید بساط دمکراسی در ایران جمع شده است؟ چگونه می شود آفتاب را در حضور آفتاب انکار کرد و با سیاه نمایی مطلق، روز روشن را بعنوان شب تاریک معرفی نمود و در عین حال دیگران را متهم کرد که عدم همراهی شان بخاطر منافع شخصی شان در چنین نظامی است؟

 

در فراز پایانی لازم می دانم از مدیران و کارکنان شبکه ۴ صدا و سیما و برنامه گفتگو محور شیوه بخاطر نقش آفرینی های موثر در تشریح مفاهیم بنیادین سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و روشنگری های آنان در اغتشاشات اخیر، تشکر کنم و پیشنهاد دهم که در تعطیلی موقت مناظره ها در ماه محرم، فرصت را غنیمت شمرده و هم در انتخاب موضوع و میهمان برنامه و هم در موضعگیری مجری مناظره ها دقت نظر بیشتری صورت گیرد تا در یک مناظره رسمی تا این حد از مواضع باطل جانبداری نشود.

 

در پایان لازم می دانم که از آقای دکتر شجاعی زند بخاطر طمأنینه و صبوری ستودنی ایشان علیرغم این شاخه آن شاخه پریدن های دکتر آزاد ارمکی و کم عدالتی مجری برنامه که در نهایت آرامش به نکات مهمی اشاره کرده و عالمانه به جهاد تبیین پرداختند، تقدیر به عمل آورم.

 

هادی ابراهیمی کیاپی دانشيار علوم‌ سياسی دانشگاه